CSRD - Corporate Sustainability Reporting Directive
De EU Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD) is nieuwe wet- en regelgeving om transparantie en duurzaamheid van organisaties in de EU te verbeteren. De CSRD vereist dat bedrijven een breed scala aan duurzaamheidsrisico’s en -kansen in kaart moeten brengen, de effecten op hun onderneming financieel moeten waarderen en hierover in hun jaarverslag moeten rapporteren.
Er zijn vanzelfsprekend positieve gevolgen van het bezig zijn met duurzaamheid: het is goed voor de planeet; je onderneming inspireert de omgeving, haar zakenpartners en trekt gemakkelijker jong talent aan.
Het is daarnaast goed om op de hoogte te zijn van de verstrekkende directe en indirecte gevolgen van non-compliance, zoals een hogere risicowaardering van je onderneming en dus hogere kosten van financiering.
Een ander concreet voorbeeld, is dat je onderneming minder aantrekkelijk wordt voor partners met hoge milieu-, sociale en governance-ambities (ESG). Een klant van Planet+Partners is bijvoorbeeld gevraagd met spoed hun ESG beleid te formuleren omdat Nike het bedrijf in een rood ESG-bakje heeft geplaatst – comply or go.
Er wordt inmiddels veel over de CSRD gepubliceerd, in dagbladen en op LinkedIn zie je dagelijks een grote diversiteit een informatie en discussies. Planet+ heeft alles wat je moet weten over de CSRD in 10 vragen op deze site op een rij gezet.
Wil je direct met CSRD aan de slag? Planet+ biedt een workshop aan om je organisatie uitgebreid kennis te laten maken met de CSRD en Planet+ begeleidt ondernemingen met CSRD van A tot Z. Omdat wij meer dan 10 jaar ervaring hebben met het meten en auditen van duurzaamheid, zijn wij hierin uniek in de markt.
- Waarom wordt er zo veel over de CSRD gesproken?
- Kort overzicht: wat is de CSRD-wet?
- Moet ik met mijn onderneming nu al aan de slag?
- Mijn organisatie publiceert al een jaarlijks
Duurzaamheidsverslag. Geldt de CSRD dan alsnog voor mijn bedrijf? - Kan Planet+ de CSRD-uitleggen aan een 8-jarige?
- Kan ik het ook zelf doen?
- Het kan dus fout gaan?
- CSRD is niet gewoon een rapport maar heeft invloed op mijn bedrijfsmodel – Hoe?
- Kan ik het beste mijn accountant om support vragen of is Planet+ de beste partij?
- Ik ben een accountant; heeft Planet+ een goede CSRD where-to-start cursus om mijn klanten te helpen?
1
Waarom wordt er zo veel over de CSRD gesproken?
De EU vereist – met geleidelijke invoering, maar al heel snel – dat een externe accountant de duurzaamheidsrapportage van een organisatie goedkeurt. Zonder de goedkeuring wordt het jaarverslag niet afgetekend. Investeerders en banken eisen van bedrijven juiste informatieverstrekking en risico-analyses, ESG-risicoanalyses worden hier een belangrijk onderdeel van.
Rapporteren en data verzamelen is geen nieuw proces voor de meeste organisaties. De diepgang en diversiteit die de CSRD vereist is dat wel. Dit vraagt om nieuw beleid, nieuwe plannen en acties, nieuwe data-systemen, nieuwe processen en zelfs herzien van je bedrijfsmodel en strategie. Het werkt bovendien door in vrijwel alle onderdelen van je eigen organisatie, maar ook in de waardeketen van je bedrijf.
Jij als ondernemer zou kunnen denken: dit heeft een grote impact op mijn organisatie! Is dit wel proportioneel? Het antwoord is: ja, dat is het. Ondernemingen hebben een aanzienlijke impact op de planeet en de maatschappij. Wij hebben het met z’n allen te bont gemaakt en van ons af laten lopen – de planeet warmt op met catastrofale gevolgen voor het klimaat, er is sociale onrechtvaardigheid in lageloonlanden en in mindere mate in de ontwikkelde wereld, en de mens vernietigt de natuur in een rap tempo. Hierdoor wordt de draagkracht van de aarde verminderd, wordt het risico op nieuwe pandemieën sterk vergroot en worden mensen wereldwijd uitgebuit. Kortom, de impact van (grote) ondernemingen is buiten proportie geraakt. Regulering en stevige sturing is hard nodig. Daarom slaat de EU terecht met de vuist op tafel. De eerste stap is om organisaties te verplichten hun ESG-impact voor bedrijfsvoering en investeerders in kaart te brengen, financieel te waarderen en te rapporteren.
De nieuwe Europese CSRD is niet vrijblijvend en verplicht organisaties beleid te schrijven en organisatiemiddelen (geld voor expertise, FTE’s) toe te kennen een enorme hoeveelheid data en informatie te verzamelen, te valideren, te verwerken en te publiceren. Het Europees Centrum voor Beleidsstudies (CEPS) heeft berekend dat een goede implementatie van de CSRD in de onderneming snel boven een ton per jaar zal kosten. Kosten worden lager naarmate de onderneming geleidelijk de organisatie inricht en voorbereidt. Kosten zullen sterk stijgen naarmate een onderneming (te) laat is.
2
Kort overzicht: wat is de CSRD-wet?
Wat is het? Een wettelijk verplichte verantwoording van duurzaamheid en gerelateerde financiële gegevens als onderdeel van het jaarverslag, elektronisch leesbaar en goedgekeurd door een accountant.
Voor wie? Grofweg voor ondernemingen die aan twee van de volgende 3 criteria voldoen: Omzet €40mio+; Balanstotaal €20mio+; 250+ medewerkers.
Wanneer? Grote beursgenoteerde bedrijven moeten al over 2024 rapporteren, bedrijven die aan bovenstaande criteria voldoen moeten over 2025 rapporteren, en MKB-ers over 2026, of eerder omdat hun klanten erom vragen.
Dubbele Materialiteit
Niet elk van de ESG-onderwerpen is voor elke onderneming relevant. Elke onderneming is verplicht te rapporteren over klimaatverandering en haar eigen werknemers. Daarna worden de verplichte onderwerpen bepaald door een materialiteitsanalyse: Elke onderneming moet in kaart brengen welke zaken van invloed zijn op het bedrijf, ook wel financiële materialiteit genoemd, en op welke zaken een bedrijf invloed heeft, ook wel impact-materialiteit genoemd. Als die invloed significant (materieel) is, moet erover gerapporteerd worden. De dubbele materialiteitsanalyse is vaak het startpunt van het gehele CSRD-proces voor ondernemingen.
De CSRD bestaat uit verschillende bouwstenen, een bouwsteen heet een ESRS (European Sustainability Reporting Standard) en gaat over een specifiek onderwerp (voorbeelden zijn: Klimaat, Biodiversiteit en Mensenrechten). De materialiteitsanalyse bepaalt aan welke ESRS-en je moet voldoen, en welke niet verplicht zijn voor je bedrijf.
Waar moet ik over rapporteren? Voor elk van de 10 ESG-onderwerpen (ook wel ESRS-en, zie hieronder) die relevant zijn voor je onderneming, moet je over de volgende zaken rapporteren:
- Impacts, Risico’s en Kansen en hun interactie met de bedrijfsstrategie en het businessmodel: Wat zijn de risico’s voor al het transport van mensen en goederen van een (sterk) toenemende CO2-prijs? Wat zijn de mitigaties? Wat zijn business-kansen als ik sneller ben dan concurrentie, en wat zijn de risico’s als ik achter blijf? Er moeten niet alleen scenario’s worden doordacht, maar de mogelijke financiële gevolgen en risico’s daarvan moeten ook in kaart gebracht hebben. Mocht je bedrijf deze zaken niet volledig uitgewerkt hebben, dan moet een plan ingediend worden hoe en wanneer dit wel op orde is.
- Beleid en Processen: Hebben we een effectief beleid en bijbehorende processen om de man/vrouw verhouding te verbeteren? Is het beleid op een degelijke manier tot stand gekomen? Wie is verantwoordelijk voor welke duurzaamheidsbesluiten? Zijn onze processen toereikend om onze doelstellingen te behalen? Zo niet, hoe sturen we dan bij?
- Acties en Middelen: Wat doen we concreet met onze leveranciers om mensenrechtenschendingen en milieuvervuiling elders te voorkomen? Zijn deze maatregelen effectief en controleerbaar met de huidige middelen?
- Doelstellingen, Prestatie-indicatoren (KPIs) en Data: Wat zijn de doelstellingen en meetbare datapunten die een trigger voor actie vormen? Hoe presteert de onderneming op een breed scala aan indicatoren? Let op: dit is inclusief actie in de waardeketen.
3
Moet ik met mijn onderneming nu al aan de slag?
Enkele klanten van Planet+ zijn eind 2022 – begin 2023 al aan de slag gegaan met de voorbereidingen voor de CSRD. Een tijdig begin bevelen we sterk aan – de CSRD wet heeft immers verstrekkende gevolgen en is zeer uitgebreid.
Kijkend naar het schema hieronder, lijken de eerste ondernemingen pas op 1 januari 2024 aan de lat te staan. Echter, om op 1 januari 2024 klaar te zijn, moet men in 2023 beleid geformuleerd hebben, middelen toekennen en weten waarover exact gerapporteerd moet worden (Dubbele Materialiteitsanalyse), en bepalen welke verbetermaatregelen nodig zijn (Gap-Analyse). Het opstellen van goed beleid, inrichten van gedegen dataverzameling, validaties en rapportage heeft tijd nodig in 2023, naast bestaand werk.
Zoals bij de financiële dataverzameling, en voor de belastingdienst in financiële rapportages, kun je de data niet achteraf gaan ophalen zonder na te denken over welke data nodig is en hoe deze verzameld moet worden. Voor een breed scala aan data omtrent duurzaamheid, werkt het net zo, en moeten deze structuren en werkwijzen tijdig geïmplementeerd worden.
Tot slot moet men de bedrijfsstrategie en het businessmodel tegen het licht houden en duurzaamheidseffecten waarderen (valuation) en hierin verweven. Dit kost een hoop tijd, en kan niet wachten tot het begin van de rapportageperiode.
4
Mijn organisatie publiceert al een jaarlijks Duurzaamheidsverslag. Geldt de CSRD dan alsnog voor mijn bedrijf?
Ja, de CSRD geldt ook voor ondernemingen die nu al over duurzaamheid rapporteren. De CSRD is uitgebreider en gaat verder dan bestaande vrijwillige rapportagestandaarden. Je zult alsnog alle stappen van de CSRD moeten doorlopen om aan de wetgeving te voldoen. Wel zien we in de praktijk dat bedrijven die nu al rapporteren over duurzaamheid, een voorsprong hebben qua beleid, acties en dataverzameling. Een materialiteitsanalyse en gap-analyse zullen uitwijzen wat er exact moet gebeuren.
De CSRD zorgt ervoor dat alle bedrijven verplicht op dezelfde manier gaan rapporteren, waarbij de rapportages openbaar zichtbaar en vergelijkbaar worden. Dit leidt tot een significante verandering in duurzaamheidsland omdat nu een gelijk speelveld wordt gecreëerd en bedrijven binnen een industrie en hele industrieën beter met elkaar vergeleken kunnen worden. True price komt daarmee dichterbij (Negatieve effecten op de planeet en mens ingeprijsd in de prijs van producten en diensten).
Een vrijwillig duurzaamheidsverslag is een goede start, maar is vaak bij bedrijven van wisselende kwaliteit. Er worden bijvoorbeeld goede ambities geformuleerd, maar er is geen gedegen datastrategie om de impact te meten en structureel te verbeteren/verminderen. Daarnaast zien we dat bedrijven de onderwerpen cherry-picken waarover gerapporteerd wordt. De meeste bedrijven gaan vrijwillig vertellen waar ze erg trots op zijn, en niet over wat ze beter kunnen en moeten doen. Hierdoor geven vrijwillige verslagen geen volledig beeld, en zijn ondernemingen minder goed te vergelijken.
Mocht je bedrijf bepaalde keurmerken of certificaten behaald hebben (denk aan B-corp, Ecovadis, ISO-normen, etc), dan kunnen wij deze met onze database en kennis indexeren aan de CSRD-verplichtingen en mogelijk werk besparen.
5
Kan Planet+ CSRD-uitleggen aan een 8-jarige?
Bedrijven moeten vanwege de nieuwe Europese wet elk jaar vertellen hoe erg de natuur en mensen last hebben van wat ze doen, en wat ze doen om dat te voorkomen. Ze moeten ook laten zien hoe ze er voor zorgen dat ze niet hun geld kwijtraken als de wereld teveel verandert.
Wat ze opschrijven moet worden nagekeken door mensen die hier verstand van hebben. Alle mensen kunnen dit zien, zodat iedereen straks weet welke bedrijven goed zijn, en welke bedrijven slecht zijn en jokken.
Bedrijven die goed doen voor mensen en natuur, zullen steeds meer klanten krijgen en succesvol zijn. Bedrijven die minder goed of zelfs slecht doen, zullen steeds minder klanten krijgen. Kinderen van wie ouders voor bedrijven werken die slechte dingen doen, kunnen aan hun ouders vragen daarmee op te houden.
Zo zie je dat door deze nieuwe Europese wet steeds meer goede bedrijven overblijven.
6
Kan ik het ook zelf doen?
Je moet een hoop zelf doen, maar je hebt externe hulp nodig van specialisten. Het ECPS (European Centre for Policy Studies) schat de additionele jaarlijkse CSRD-gerelateerde kosten voor een onderneming op ruim €100.000, bovenop de interne FTE’s die je als onderneming moet toewijden.
We raden aan om zelf kennis te verzamelen en zo goed mogelijk te weten wat er op je onderneming afkomt. Er zijn inmiddels tal van webinars en tutorials e.d. te vinden bijvoorbeeld op de websites en youtube kanalen van de SER en de Big-4 accountantskantoren. Enkele goede overzichten zijn:
Je zult snel merken dat deze wet veel nieuwe begrippen introduceert en vooral heel uitgebreid is, waardoor het overweldigend zal zijn. Daarnaast zal het enige menskracht vragen om de CSRD goed te ontleden, en precies te weten hoe je je rapportage opstelt.
Weet je nog niet precies hoe en wat je moet doen? Planet+ consultants hebben een maandelijks CSRD-spreekuur, daarin kun je al je vragen kwijt. Wil je met CSRD beginnen? Hiervoor hebben de consultants van Planet+ een CSRDPLUS where-to-start workshop voor management teams ontwikkeld, zodat je eigen organisatie een start kan maken met de CSRD.
7
Het kan dus fout gaan?
Het rapport wordt niet goedgekeurd
Wanneer je duurzaamheidsrapport in je jaarverslag niet voldoet aan de regels die zijn opgesteld door de EFRAG (European Financial Reporting Advisory Group), is het de plicht van je accountant je hierop te wijzen en zul je het CSRD deel van je jaarverslag moeten verbeteren voordat je jaarverslag kan worden goedgekeurd.
Vertragingen en uitstel van publicatie van jaarverslag leidt tot bekende risico’s zoals:
- Extra kosten van de accountant – al snel tienduizenden euro’s.
- Extra druk op eigen organisatie – extra interne kosten en meer afleiding – vertraging van eigen projecten en allerlei kwaliteitsrisico’s.
- Imagoschade. Betrouwbaarheid en kwaliteit zijn een kernwaarde voor veel bedrijven. Afkeuren van een jaarrekening kan bij partners zoals leveranciers, financierders en klanten twijfels opleveren en leiden tot serieuze gevolgen.
Uit het goedgekeurde CSRD-rapport blijkt dat je onderneming nog te weinig doet
Bij goedkeuring van de accountant, kan het alsnog zijn dat je onderneming een minder robuuste of ambitieuze langetermijnstrategie heeft, forse schadelijke impact heeft en het beleid en processen niet toereikend lijken, of er niet voldoende data en inzicht in de waardeketen zijn. De CSRD-jaarverslagen worden openbaar gepubliceerd, met een goed vergelijkbare opzet. Dat betekent dat iedereen deze verslagen kan lezen, en dat ondernemingen eenvoudig vergeleken kunnen worden. Op de internationale CSRD-benchmarking scoort je onderneming slechter.
Enkele gevolgen van deze risico’s:
- Klanten geven de voorkeur aan bedrijven die minder vervuilende producten of diensten leveren en meer toekomstbestendig zijn.
- Financierders plaatsen je onderneming mogelijk in een hogere risicocategorie, dit brengt hogere financieringskosten met zich mee.
- Aandeelhouders zijn niet tevreden met een onderneming die aantoonbaar (financiële) ESG-risico’s loopt en mogelijk reputatieschade.
- De wal keert het schip. Je onderneming gaat te laat aan de slag met de duurzaamheidstransitie, is strategisch niet goed voorbereid en zal daadwerkelijk negatieve gevolgen ondervinden van een veranderende wereld.
- Op de arbeidsmarkt, zie je dat vooral bij jonge mensen duurzaamheid een steeds meer doorslaggevend argument wordt om voor een werkgever te kiezen.
8
CSRD is niet gewoon een rapport maar heeft invloed op mijn bedrijfsmodel – Hoe?
Je wordt verplicht om in beeld te brengen hoe je bedrijfsmodel zich verhoudt tot de 10 duurzaamheidsonderwerpen van de CSRD, waarbij ook de leveranciers en de klanten relevant zijn. Hieruit kan blijken dat bepaalde activiteiten en/of leveranciers serieuze bedrijfsrisico’s opleveren, zodat vroeg of laat aanpassingen nodig zijn.
- Voorbeeld concreet financieel risico op je onderneming: Omdat de winters warmer worden, groeien de gletsjers niet genoeg aan, waardoor ze niet genoeg water produceren voor rivieren, zoals de Rijn. Daardoor komt het water jaarlijks heel laag te staan (zoals in 2022) en dit beinvloedt aanvoerketens via het water, de productie van bepaalde grondstoffen, en de beschikbaarheid en prijs van elektriciteit.
- Voorbeeld twee financieel risico: Het ETS gaat naar meer sectoren uitgerold worden. Dat betekent dat er elk jaar een hogere prijs betaald moet worden voor elke ton CO2 die uitgestoten wordt. Energie-intensieve producten, maar ook vervoer en logistiek worden hierdoor duurder. Er komt een keer een omslagpunt dat de investering in schonere technieken een goede business-case wordt, en achter blijven je concurrentiepositie zal schaden. Hoe komen we erachter wanneer dat omslagpunt ligt? Wat betekent dat voor onze concurrentiepositie?
- Voorbeeld concreet impact-risico van je onderneming: je onderneming importeert houten producten uit landen waar veel tropische houtkap plaatsvindt. De waardeketen is niet geheel transparant, en je onderneming kan niet waarborgen dat er geen grove ontbossing of mensenrechtenschendingen plaatsvinden. Ook hebben de producten die je importeert geen keurmerken die borgen dat er op een duurzame manier geproduceerd wordt. Je onderneming heeft waarschijnlijk serieuze negatieve impact elders.
9
Kan ik het beste mijn accountant om support vragen of is Planet+ de beste partij?
Het is goed met je accountant in gesprek te gaan over de CSRD, want zij moet uiteindelijk je jaarverslag beoordelen. Veel accountantskantoren zijn mede door de CSRD sterk aan het bijscholen om de interne duurzaamheidskennis uit te breiden. Het is een goede stap dat ze er mee begonnen zijn. Zo krijgen ze de kennis, maar hebben zij nog niet de jarenlange ervaring.
Accountants zullen vaak externe kennis van partijen zoals Planet+ moeten inschakelen voor de beoordeling van de duurzaamheidsdelen van een jaarverslag, omdat ze de kennis en ervaring zelf nog niet in huis hebben. Kortom: een accountant is bevoegd om CSRD-verslag goed te keuren, maar nog niet ervaren met duurzaamheid implementeren en meten in ondernemingen. Planet+ zijn de vakexperts in het opstellen, aanleveren en interpreteren van een CSRD-verslag, inclusief de interne audit.
Planet+ consultants hebben al meer dan 10 jaar ervaring in het meten van duurzaamheid, en kennen de fijne kneepjes van het omgaan met deze vaak complexe type data. Ook het schrijven van duurzaamheidsbeleid en het stellen van ambities en goed interpreteren en waarderen van duurzaamheidsrisico’s en kansen is een expertiseveld waar wij ons onderscheiden.
Planet+ is gespecialiseerd in het meten van duurzaamheid in lijn met alle grote internationale raamwerken, van SDGs tot GRI, EU Taxonomie, ISO-standaarden. Wij begeleiden bedrijven al jaren door ze te helpen certificeren, en ze te auditen om aan een duurzaamheidsnormering te voldoen. Ook hebben wij eigen duurzaamheids-software, die samen met de Radboud Universiteit is ontwikkeld en waarmee honderden bedrijven gescand zijn.
10
Ik ben een accountant en wil graag een goede CSRD where-to-start cursus om mijn klanten te helpen – heeft Planet+ deze?
Wij bieden diverse soorten cursussen, van een standaardpakket CSRD where-to-start voor accountants tot meer maatwerk-trainingen zoals:
- EGS-beleid: Wat houdt duurzaamheid in, en hoe krijg ik grip op ESG in beleid?
- Datastrategie duurzaamheid – eigen organisatie en keten: Hoe help ik mijn klanten een datastrategie in te richten (inclusief validatie in de keten)?
- Dubbele materialiteit en materialiteitsanalyse/-matrix: Wat zijn de cut-off points materieel/ niet materieel, hoeveel manoeuvreerruimte is er en wat zijn de risico’s?
- Gap analysis: upgrade bestaande rapportage: Hoe help ik mijn klant dubbel werk te voorkomen, wanneer deze al bestaande certificering heeft, bijvoorbeeld ISO-norm, CO2-prestatieladder, B Corp etc?
