CSRD komt – en brengt hoge kosten bij te laat handelen.

Kent u dat verhaal over die bestuurders van dat middelgrote bedrijf die in de kranten lazen over de dreigementen van Boskalis uit NL te vertrekken als de Wvdio (Wet verantwoord en duurzaam internationaal ondernemen) er komt, die dachten: het zal onze tijd wel duren, die gelijk kregen en zichzelf een boel papierwerk en tijd bespaarden? 

Nee? Wij ook niet.

Commotie onder de corporates in Nederland

Er is de nodige commotie over de Wet verantwoord en duurzaam internationaal ondernemen (Wvdio) die bedrijven zal verplichten om actief te gaan controleren of er sprake is van misstanden in de ketens van hun organisatie, zoals milieuschade, uitbuiting of mensenrechtenschendingen, en zo nodig maatregelen te treffen. De initiatiefwet die de komende maanden door het parlement gaat, moet ervoor gaan zorgen dat bedrijven verantwoorder gaan ondernemen en dat de lijst van Nederlandse bedrijven die zich schuldig maken aan mensenrechtenschendingen en milieuschade, zal krimpen.

Veel bedrijven maken gelukkig serieus werk van het opstellen van duurzaamheidsbeleid, maar omdat er nog geen rapportageplicht is voor niet-beursgenoteerde bedrijven, blijft een groot deel van de industrie achter. Duurzame bedrijven die hun verantwoordelijkheid nemen worden daar nu onvoldoende voor beloond, terwijl bedrijven die milieuschade aanrichten, kunnen schuilen achter het excuus dat ze niet goed op de hoogte waren van wat er in de ketens allemaal gebeurt. Tijd voor een gelijk speelveld, om man en paard te gaan noemen, tijd voor credit where credit is due, tijd voor transparantie.

Wensdenken leidt niet tot minder duurzaamheidsplicht

Niet iedereen staat te juichen. Behalve Boskalis-topman Peter Berdowski heeft ook voorzitter van VNO-NCW Ingrid Thijssen haar zorgen geuit over de aankomende zorgplicht en de bestuurlijke aansprakelijkheid die daaruit voortvloeit volgens de nu voorgestelde Wvdio. Een inmiddels bekend geluid is de roep om te wachten tot EU wetgeving, om dubbel werk te voorkomen. Misschien, zou je kunnen denken, leidt deze discussie tot uitstel of afzwakking van de nationale wet. Misschien, zou je kunnen denken, is het beter om af te wachten tot het stof wat is neergedaald, tot we beter weten waar we aan toe zijn.

Dat is wensdenken. Ten eerste: een rapportageplicht komt er hoe dan ook aan. Landen om ons heen zijn al bezig met soortgelijke nationale wetgeving of hebben die al ingevoerd, zoals in Duitsland de Lieferkettengesetz (GSCA – German Supply Chain Act), die vanaf 1 januari live is. En ten tweede: hij is er al, in de vorm van de Europese wet genaamd CSRD, die in november 2022 is aangenomen. Deze Corporate Sustainability Reporting Directive is nu al zeer relevant voor beursgenoteerde bedrijven, en binnenkort ook voor het MKB.

Ten derde: er komt juist meer en zwaardere ESG-wetgeving aan, nationaal, EU-wijd en mondiaal. Juist voor verantwoordelijkheid voor wat er in de keten gebeurt, bijvoorbeeld in de vorm van de CSDD (Corporate Sustainability Due Diligence Directive).  

Dit is het beslissende decennium voor het klimaat

Er valt een analogie te trekken met het begin van de pandemie: hadden overheden sneller en meer resoluut gehandeld, dan hadden draconische maatregelen voorkomen kunnen worden. Elk jaar is het heter, lawines zijn onvoorspelbaarder en extreme stortbuien en overstromingen zorgen voor vele doden. In Nederland kennen we de stikstofcrisis, waarbij de overheid veel te lang heeft gewacht met maatregelen en daarna door de rechter werd gedwongen om heel hard en daarna nog harder op de rem te trappen. Het is wachten tot de EU op de rode klimaat-knop slaat. Op de Legistlative Train Schedule van het Europees Parlement is te zien dat er tientallen duurzaamheidswetten klaar staan om te vertrekken, vertrokken zijn of zeer binnenkort ‘aankomen’.

Conclusie: Zorg daarom dat je begin 2023 al start met het formuleren van duurzaamheidsbeleid en maatregelen die passen bij de wet, en zorg dat het verzamelen van de gegevens die nodig zijn op orde komt. De tijdslijnen zijn inmiddels duidelijk en het gaat sneller dan je denkt.

Wat zijn de tijdslijnen

De Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD) werd in november vorig jaar aangenomen door het Europees Parlement, en zal gefaseerd gaan gelden voor Europese organisaties vanaf 2024. De CSRD verplicht bedrijven om in hun jaarverslag zowel voor de organisatie zelf als voor de keten te rapporteren over een groot aantal Environmental, Social en Governance (ESG) onderwerpen, op basis van het dubbele materialiteits-principe. Dubbele materialiteit betekent dat je zowél kijkt naar de impact van jouw bedrijf op mens en milieu áls naar de risico’s van bijvoorbeeld klimaatdisruptie en duurzaamheidsregels op je bedrijf.

Bedrijven die nu al onder de NFRD vallen, zullen vanaf 2024 moeten rapporteren, bedrijven die daar niet al onder vielen vanaf 2025, en beursgenoteerd mkb vanaf 2026. Rapporteren over de keten wordt ook geleidelijk ingevoerd en uitgebreid. De CSRD zal gelden voor bedrijven die aan twee van de drie criteria voldoen: meer dan 250 medewerkers, meer dan 40 miljoen omzet, of meer dan 20 miljoen op de balans. Dat maakt de scope aanzienlijk groter vergeleken met de bestaande NFRD (meer dan 500 medewerkers).

Veel bedrijven zullen een grote sprong moeten maken om te kunnen voldoen aan de rapportagevereisten. Omvangrijke hoeveelheden data moeten verzameld en verwerkt worden waarvoor nieuwe systemen in het leven moeten worden geroepen. De benodigde duurzaamheidsinformatie is bovendien specifiek en complex, wat vraagt om het maken van een vroege start. Zorg daarom dat je begin 2023 al begint met het formuleren en implementeren van duurzaamheidsbeleid dat past bij de wet, en zorg dat het verzamelen van de gegevens die nodig zijn op orde komt. 

Uitstel leidt tot zeer hoge compliance kosten

Uit onderzoek van KPMG blijkt dat veel organisaties nog een afwachtende houding aannemen, en zelfs dat geen van de onderzochte organisaties op dit moment rapporteert op het vereiste CSRD niveau. Maar van uitstel komt in dit geval geen afstel maar enkel hogere kosten en gemiste kansen. De inschatting van de Duitse overheid van de extra directe kosten voor bedrijfsleven in tijd en gezwoeg is €110m in 2023 alleen al. Het Duitse bedrijfsleven schat het vele malen hoger in, ook vanwege beperkte beschikbaarheid externe expertise en begeleiding.

Te laat of onzorgvuldig handelen kan ervoor zorgen dat de jaarrekening niet door de accountant wordt goedgekeurd, dat het risicoprofiel en cost of capital van uw bedrijf toeneemt, of dat er geen adequate ondersteuning meer beschikbaar is. Maar los van een verplichting is het tegelijkertijd ook een kans om actief in te zetten op toekomstbestendig ondernemen, om niet achteraan te hobbelen maar voorop te lopen. Scherper zicht krijgen op de ketens, de eigen werkvloer, en inzetten op duurzaamheidsbeleid is niet alleen het juiste om te doen, maar maakt een bedrijf ook aantrekkelijker voor investeerders, consumenten en nieuwe werknemers. Ook voor kleinere bedrijven voor wie de CSRD niet geldt, is het belangrijk nu al stappen te zetten, omdat deze bedrijven op hun beurt weer in de ketens zitten van de bedrijven voor wie de CSRD wél geldt. Die zullen namelijk scherper gaan kijken of de partijen met wie ze samenwerken zicht hebben op hun impact op de mens en het klimaat. 

Niet alleen de EU maar ook corporates als Nike eisen dit

Recent is Planet+ via een partner benaderd door een toeleverancier van Nike die ‘in het rode ESG-bakje’ van Nike belandde – comply asap or go. Om je operations dan nog stante pede op z’n minst naar ‘oranje’ recht te trekken, voelt voor de gewone logistieke medewerker radicaal, is complex, stuit op veel interne weerstand en dus risicovol en duur. 

Genoeg stokken, genoeg wortels, genoeg redenen voor actie. Wat er niet is, is tijd om achterover te leunen en hopen dat de data en analyses zichzelf zullen aandienen, de systemen zichzelf zullen bouwen, en de rapportages zichzelf zullen schrijven. 

De strategie consultants van Planet+Partners hebben jarenlange en diepe expertise op duurzaamheidstransities en -wetgeving. Wij begeleiden bedrijven en overheden in trajecten van beleidsvorming tot inrichten van data strategieën voor compliance en validatie van bewijsvoering in de keten. Kijk op www.planetpluspartners.com  of neem contact op met [email protected] of [email protected]